De keynote-speaker van het congres, dat bij hotel Van der Valk in Houten plaatsvindt, komt uit Noorwegen. Het is Armin Hafner, professor aan de Norwegian University of Science and Technology in Trondheim. Hij is een vooraanstaand internationaal expert op het gebied van koelinstallaties en warmtepompen met natuurlijke koudemiddelen. Hij zal ingaan op de laatste ontwikkelingen op dit gebied.
Hoogleraar TU Delft
Ook Kamel Hooman, de nieuwe hoogleraar Heat Transformation Technology aan de TU Delft, geeft een lezing. Hij zal onder meer ingaan op de uitdagingen in de koudetechniek en warmtepompen, de energiemarkt en hoe we onze business kunnen vergroten. Het congres wordt afgesloten door het komische duo Rob Urgert en Joep van Deudekom. Dit presentatieduo is bekend van populairwetenschappelijke tv-programma’s. Het congres biedt uiteraard ruime mogelijkheden om te netwerken, zoals tijdens het avondeten en de afsluitende borrel.
Overzicht plenaire presentaties
In onderstaand overzicht zetten we alle plenaire presentaties op het congres op een rij.
Alleen natuurlijke koudemiddelen hebben toekomst! (Engelstalig)
• Spreker: Armin Hafner, Professor Refrigeration Technology aan de Noorse universiteit NTNU
Professor Hafner is ervan overtuigd dat er geen enkel technisch obstakel is dat een bijna volledige transformatie van F-gassen naar natuurlijke koudemiddelen nog in de weg kan staan. “Of het nu gaat om de industrie, een supermarkt, een hotel, een kantoor of een school; ze kunnen allemaal de overstap maken naar een systeem met een natuurlijk koudemiddel. Dat is nodig omdat F-gassen schadelijk zijn voor het milieu. Is het niet vanwege de GWP-waarde, dan wel vanwege PFAS of de ODP-waarde”, aldus Hafner.
De overstap op schone koeling en warmtepompoplossingen is al in volle gang. Professor Hafner zal hier enkele interessante voorbeelden van toelichten. Hafner realiseert zich dat de transformatie tijd zal kosten, bijvoorbeeld vanwege beperkte budgetten en omdat veel systemen nog niet aan vervanging of een opknapbeurt toe zijn. Hij is echter van mening dat de wereld op dit moment te veel tijd verspilt. “We moeten de transitie versnellen. Hoe dat kan? In mijn presentatie zal ik daarover mijn visie geven.”
CO₂-warmtepompen en -koelinstallaties
In een tweede presentatie gaat Hafner in op de techniek van CO₂-warmtepompen en -koelinstallaties. Hafner en zijn team hebben een belangrijke rol gespeelt bij de ontwikkeling hiervan. In deze presentatie spreekt hij over de laatste ontwikkelingen, zoals op het gebied van componenten. Verder zal hij ingaan op wat er technisch gezien allemaal komt kijken bij het gebruik van CO₂, dat zich in veel opzichten anders gedraagt dan andere koudemiddelen. Een voorbeeld is dat als de warmte op glijdende temperaturen wordt aangeleverd, een lage retourtemperatuur vanuit het afgiftesysteem een voordeel is. Kortom: waar moeten installateurs en ontwerpers allemaal rekening mee houden om tot een goede installatie en optimale werking te komen?
Kansen en onderzoek naar koeling en warmtepompen: van Australië tot Nederland (Engelstalig)
• Spreker: Professor Kamel Hooman, Professor and Chair of Heat Transformation Technology aan de TU Delft
In deze presentatie gaat Kamel Hooman in op recente onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten op het gebied van koeling- en warmtepompsystemen in Australië en Nederland. Daarbij wordt ook aandacht besteed aan uitdagingen en kansen voor de koelsector om te groeien en bij te dragen aan de energietransitie.
Stadsverwarming met warmtepompen op R290 en R600
• Sprekers: Sander Beltman, Technisch directeur van Dutek, en Sietze Haitsma, Product Manager Decentrale Oplossingen bij Eneco
In hun presentatie delen Beltman en Haitsma hun visie op de toepassing van centrale HT-warmtepompen in decentrale energiesystemen, zoals kleine warmtenetten en de energievoorziening in appartementencomplexen. Warmtebedrijven zoals Eneco zoeken naar toekomstbestendige warmtepompen, waarbij ze geïnteresseerd zijn in natuurlijke koudemiddelen, een breed toepassingsgebied, een goed deellast- en vollastrendement, betrouwbaarheid en lage onderhouds- en exploitatiekosten. Voor deze toepassing heeft Dutek warmtepompen ontwikkeld met koudemiddel propaan (R290) voor temperaturen tot 70 á 80 °C, en isobutaan (R600) voor temperaturen tot 100 °C.
“Deze warmtepompen bieden veel flexibiliteit en een hoog rendement. Er kan
100 °C warmte worden gemaakt, zelfs bij een brontemperatuur van tot -25 °C”, aldus Beltman. De warmtepompen zijn volgens hem geschikt voor appartementengebouwen, maar bieden ook mogelijkheden voor warmtenetten en de industrie. Eneco past overigens al jaren met succes warmtepompen (tot circa 65 °C) toe in decentrale warmte-en koudenetten en appartementencomplexen, vaak in combinatie met een wko. De nieuwe generatie warmtepompen van Dutek biedt de mogelijkheid om bestaande (ht-)warmtenetten, maar ook nog te realiseren warmtenetten in bestaande bouw te voorzien van duurzaam opgewekte warmte.
Afvalwarmte: een duurzame bron voor comfort
• Spreker: Gerard Jansen, Leading Professional duurzaamheid in de gebouwde omgeving, Royal HaskoningDHV
Bij nieuwbouw en renovatie en verduurzaming ligt de focus vaak op verwarming en het verkleinen van de warmtevraag. Maar ook de koudevraag neemt toe; gebouwen worden namelijk steeds luchtdichter en van goede isolatie voorzien. Daarbij staat de koelmachine koude te produceren, waarbij zijn warmte vaak naar buiten wordt afgevoerd. Dat is zonde, want de gebouwde omgeving is ook op zoek gaan naar duurzame warmte(bronnen). Binnen één gebouw of op campus-niveau kan restwarmte uit koeling daarvoor worden toegepast. In deze presentatie komt een aantal voorbeelden hiervan voorbij. Welke kansen liggen binnen handbereik en hoe gaan we ze benutten?
Updates vanuit Brussel
Op dit moment wordt er onderhandeld over de herziening van de Europese F-gassenwetgeving. Het Europees Parlement (EP) en de EU-landen zijn het eens over een snellere afbouw van HFK-gebruik, maar het EP gaat een stap verder en wil naar nul in 2050. Belangrijk is de vraag welke rol nieuwe chemicaliën spelen onder de nieuwe Europese wetgeving, en hoe snel Europa overstapt op natuurlijke alternatieven.
• Spreker: Davide Sabbadin, Deputy Policy Manager Climate bij EEB (European Environmental Bureau) (Engelstalig).
Davide Sabbadin is klimaatexpert bij het European Environmental Bureau, met 180 lidorganisaties (die in totaal 30 miljoen individuele leden hebben) het grootste netwerk van milieuorganisaties in Europa. Sabbadin komt over uit Brussel om op het congres de verschillende actuele standpunten in het Europese koudemiddeldebat toe te lichten, en daarbij ook aan te geven hoe de Europese milieubeweging hierover denkt.
• Bas Eickhout, Europarlementariër en rapporteur voor het F-gassendossier (onder voorbehoud)
Bas Eickhout is namens het Europarlement hoofdonderhandelaar voor de herziening van de Europese F-gassenwetgeving. Hij deel hij zijn visie op de toekomst van de Europese wetgeving en geeft hij een update over de onderhandelingen.
Overzicht keuzesessies
In onderstaand overzicht zetten we de keuzesessies op het congres op een rij.
Ammoniak versus CO₂ – De keuze voor middelgrote koelinstallaties
• Spreker: Ronald van den Bergh, Bedrijfsdirecteur bij Govers Koeltechniek
Bij het ontwerpen en realiseren van nieuwe koelinstallaties is het gebruik van een natuurlijk koudemiddel volgens Ronald van den Bergh een vast gegeven. Welke oplossing past het beste bij een specifieke toepassing? In zijn presentatie neemt hij zijn publiek mee in het keuzetraject dat Govers Koeltechniek toepast bij projecten van opdrachtgevers. Niet alleen het beste koudemiddel wordt in dat traject bepaald, maar ook het installatietype. Wordt het ammoniak of CO₂?
Dubbel winnen: sturen op energieprijzen én energiebesparingen in de koudetechniek
• Twan Aarts, Koudetechnisch expert bij PCT Koudetechniek, en Richard van Driel, Innovatie Specialist bij Van Kempen Koudetechniek
De presentatie van dit expertduo gaat over de optimalisatie van koudetechniek met energiebesparing en kwaliteitsverhoging als doel. Aarts richt zich daarbij op de techniek. Door inzicht te krijgen in energieverliezen en de juiste keuzes te maken bij het ontwerp van de installatie, kunnen volgens hem efficiëntere systemen worden gebouwd. Ook afstelling, onderhoud en opleiding van monteurs spelen hierbij een belangrijke rol. In zijn presentatie geeft Aarts inzicht in hoe hij dit als Hoofd Techniek bij PCT aanpakt.
Van Driel gaat in zijn deel van de presentatie in op de kansen die de huidige energiemarkt biedt om in de koudetechniek tot besparingen te komen. Daarbij zal hij uitleg geven over de mogelijkheden om te sturen op Day Ahead European Power Exchange-prijzen. Op deze Europese elektriciteitsbeurs zijn de prijzen een dag van tevoren bekend; ze fluctueren per uur. Door automatisch in te grijpen op het gedrag van de koelinstallatie kan op energiekosten worden bespaard, bijvoorbeeld door binnen de marges van wat mogelijk is de temperatuur van een vriescel omlaag te brengen bij lage energiekosten, en hem te verhogen bij hoge energiekosten.
Propaan: toepassingen en service in de praktijk
• Sprekers: John Lelieveld, eigenaar van Icefish, en Patrick van Zwam, eigenaar van GTEX
De presentatie van Lelieveld en Van Zwam gaat over het gebruik en onderhoud van propaanchillers. Ze benaderen dit vanuit de praktijk. “Installaties met propaan vragen extra aandacht vanwege de brandbaarheid van het koudemiddel. Maar als je goed weet waar je op moet letten en secuur werkt, is het niet zo spannend als het misschien lijkt”, zegt Lelieveld. Hij wijst erop dat propaan al een heel oud koudemiddel is en in het verleden zonder problemen werd toegepast, bijvoorbeeld op schepen. De twee experts geven praktische tips over hoe installateurs en eindgebruikers propaan veilig in chillers kunnen toepassen.
Wet- en regelgeving rondom koelinstallaties en warmtepompen met propaan
• Spreker: Lieke Koets, Adviseur milieu en veiligheid bij Energie Consult Holland
Vanwege de brandbaarheid is er wet- en regelgeving rond het gebruik van propaan in koelinstallaties en warmtepompen. Koets zal in haar presentatie uitleggen waaraan moet worden voldaan als je als installateur of eindgebruiker met dergelijke installaties krijgt te maken.
De nieuwe zorg voor milieu en koudetechniek: PFAS
• Spreker: Arie van Ballegooijen, Technisch Manager STEK en eigenaar VBA Inspectie & Advies
De Europese politiek buigt zich momenteel over een verbod op PFAS. Dat kan verstrekkende gevolgen hebben; de fluorkoolwaterstofverbinding zit in veel bekende F-gassen. Dat er een verbod dreigt, komt door de impact van de stof op het milieu. Hoe dat precies zit, zal van Ballegooijen in zijn presentatie uitleggen. Ook zal hij inzicht geven in het proces van eerste voorstel tot implementatie van de REACH-verordening, die onder andere over PFAS gaat. Uiteraard spreekt Van Ballegooijen ook over de opties en gevolgen voor de installateur.
